CSAT चा अभ्यास आज पासुनच करायला हवा. Prelim चा विचार करता CSAT ला ही GS इतकेच महत्व आहे. त्यामुळे त्याकडे दुर्लक्ष करून पुर्व परीक्षा clear करणे शक्य नाही.
CSAT साठी पुस्तके -
Reading comprehension (वाचन व लेखन काैशल्य)- हा CSAT चा सर्वात महत्वाचा भाग आहे. पण याकडेच सर्वात जास्त दुर्लक्ष केल जात. यावर साधारणतः ५० प्रश्न असतात (१२५ marks).
यासाठी अजित थाेरबाेले यांच्या CSAT simplified या पुस्तकाचा वापर करावा. त्याचबराेबर Newspaper(Marathi+ English) चे वाचन राेज ठेवावे. तसेच वाचनातील चुका सुधारण्याचा प्रयत्न करावा.(यासाठी विशेष मार्गदर्शन मी पुढे करेलच).
Apti & reasoning साठी अभिनव प्रकाशनच्या पुस्तका पासुन (लेखक- फिराेज पठाण)सुरूवात करावी. त्यानंतर Banking साठी असणारे काेणत्याही पुस्तकांमधुन practice करावी.
📌आकलन घटकाची तयारी
Reading Comprehension (वाचन व आकलन काैश्यल्य) याचा अभ्यास कसा करावा....
वाचन व आकलन याचा अभ्यास काही एका दिवसात हाेणारा अभ्यास नाही. या साठी सततचा सराव हाच एक मार्ग आहे.
वाचन तर आपण अगदी शाळेत पहिल्या वर्गात असल्या पासुन करत आलेलाे आहाेत. परंतु वाचन करण्याच्या काही चुकीच्या पद्धती आपण नकळत अंगीकारताे व त्या तश्याच आपण वापरत राहाताे. त्यामुळे आपला वाचन करण्याचा वेग हा कमी राहाताे व आपला CSAT चा पेपर पुर्ण वाचुनही हाेत नाही.
त्यामुळे सर्वात आधी या चुका काेणत्या ते आपण पाहू...
१. वाचताना बाेलणे- खुप जण हे वाचताना आपण जे काही वाचताे तेच ताेंडाने बाेलून वाचतात. त्यामुळे आपल्या वाचनाचा वेग हा आपल्या बाेलन्याच्या वेगा इतका कमी हाेताे. आपल्या बाेलन्याचा वेग हा कमीच असताे त्यामुळे मग आपन वाचन्यातही मागे पडताे. त्यामुळे वाचताना बाेलण्याची किंवा हळुहळू बडबडण्याची सवय साेडा.
२. वाचताना आेळी वर बाेट किंवा पेन फिरवने- काही जणांना वाचताना त्या आेळीवर बाेट/पेन फिरवीन्यची सवय असते. या सवयी मुळे ही वाचनाचा वेग कमी हाेताे.
३. Regression - ही चुक आपल्यातील बरेच जण करतात. Regression म्हनजे वाचन करताना एकच शब्द, एकच आेळ किंवा एक paragraph परत परत वाचने. असे आपन करताे कारण पहिल्या वेळेस वाचल्यावर ते आपल्याला कळाले नाही असे आपल्याला वाटते. त्यामुळे तेच तेच आपण परत परत वाचत राहाताे. या सवयी मुळे एखादा उतारा वाचण्यासाठी आपल्याला गरजे पेक्षा दिड ते दाेनपट जास्त वेळ लागताे.
४. Word by word वाचने- शाळेपासुनच आपल्याला एक-एक शब्द वेगवेगळा वाचन्याची सवय लागलेली आहे. पण वाचनाचा वेग वाढवायचा असल्यास एक-एक शब्द वेगवेगळा न वाचता meaningful group of words एकदा वाचन्याची सवय लावुन घेने गरजेचे आहे. पण यासाठी खुप सराव करणे गरजेचे आहे.
वरील चुका जर आपण करत असू तर लवकरात लवकर सरावाने त्या सुधारण्याचा प्रयत्न करावा.
शेवटी प्रत्येकाची वाचनाची एक पद्धत असते. व त्या पद्धतीने तुम्ही जर वेगाने वाचू शकत असाल तर त्याच पद्धतीचा वापर करावा.
📌वेळेचे नियोजन -Time management
राज्य सेवा पेपर २ म्हणजे Csat च्या पेपर ला ८० प्रश्न असतात. त्या पैकी साधारणतः ४५ ते ५० प्रश्न हे वाचन व आकलन यावर असतात. त्यात ९ ते १० passages आपल्याला साेडवावे लागतात.
त्यानंतर mathematical aptitude व reasoning यावर साधारणतः २५ प्रश्न असतात. उरलेले ५ प्रश्न हे Decision making चे असतात.
काही जनांचा हा गैरसमज आहे की Csat म्हणजे 'गणित'. पण वरिल माहीती वरून असे लक्षात येते की Csat म्हणजे काही गणित हा विषय नाही. गणित या विषयाचे फार तर १०-१२ प्रश्न या पेपर ला असतात. त्या मुळे गणित कच्चे असले तरी त्याचा काही फार फरक पडत नाही.
Reasoning या विषयात दाेन प्रकार येतात. एक म्हणजे verbal reasoning व दुसरे non verbal reasoning. Verbal reasoning म्हणजे puzzles, blood relationship वरिल प्रश्न, syllogism etc.
Non-verbal reasoning म्हणजे diagram based प्रश्न.
वेळेचे व्यवस्थापन साधारणतः असे करता येईल.
Reading comprehension - प्रत्येक passage ला 7 min या प्रमाने 70 min
Apti & reasoning - 35 min
Decision making - 15 min
यात आपल्या expertise नुसार काही बदल केले जाऊ शकतात. जसे की आपले वाचन आकलन चांगले असेल तर १ तासात ताे विभाग पुर्ण करून आपण त्या नुसार adjustment करू शकताे.
मी स्वतः काय करताे ते पुढच्या लेखात आपण पाहू. तसेच आपण काेणता घटक आधी साेडवायचा व काेणता नंतर ते ही पाहू.
📌RC चे passages येतात काेठुन?
हे passages काेणत्यातरी पुस्तकातुन, वर्तमानपत्रातुन, मासिकातुन, घेतले जातात. हे passages साधारणतः इतिहास, साहित्य, science, पर्यावरण, कृषी या विषयांचे असतात. म्हणजे GS चा अभ्यास हा RC साठी पण उपयाेगी ठरताे.
हे passages २५०-३५० शब्द संख्या या दरम्यान असतात. १० पैकी ८-९ passages हे मराठी व इंग्रजी या दाेन्ही भाषेत दिलेले असतात. म्हणून आपण ज्या भाषेत comfortable आहाेत त्या भाषेत आपण ते साेडवू शकताे. पण प्रत्येक passages हा काेणत्या तरी source मधुन घेताना ताे मराठी किंवा इंग्रजी मध्ये असताे, व ताे correspondingly इंग्रजी किंवा मराठी मध्ये translate करून दाेन्ही भाषांमध्ये आपल्याला दिला जाताे. हे translation खुप वेळेस accurate नसते. त्या मुळे passages साेडवताना आपल्या चुका हाेतात.
त्या टाळण्या साठी आपण काही गाेष्टी करू शकताे, जसे
१. passages चा source आेळखा. म्हणजे ताे passages मराठी source मधुन घेतला आहे की इंग्रजी मधुन ते आेळखुण त्या भाषेत ताे passages वाचा. साधारणतः science, literature, environment, international affairs, या बाबत चे passages इंग्रजी source मधुन घेतले जातात, ते इंग्रजी मध्येच वाचावेत. महाराष्ट्राचा च्या बाबत चे passages, संत परंपरा, कृषी असे passages मराठी source मधुन घेतलेले असतात, ते मराठी तुन वाचावेत. मागील पेपर चा अभ्यास केल्यास आपण सरावाने passage चा source आेळखने शिकू शकताे.
२. passages वाचताना एखादा शब्द किंवा एखाद्या आेळीचा अर्थ न कळाल्यास आपण तेव्हडा भागच दुसर् या भाषेत वाचावा.
वरील पैकी काेणतीही पद्धत आपण वापरू शकताे.
📌Passage Structure decoded -
काेणताही passage हा साधारणतः खालील structure चा असताे.
१. मुख्य मुद्दा - हा उतार् या मधील main idea असते. हा आकलणाच्या दृष्टीने खूप महत्वाची असताे. हा कळाल्या शिवाय उतार् या चे आकलन हाेत नाही. या बाबत hint ही पहिल्या किंवा शेवटच्या paragraph मध्ये साधारणतः असते.
२. पार्श्वभूमी (background) - मुख्य मुद्दा समजण्या साठी दिली जाणारी background information.
3. पुरक माहीती (support) - मुख्य मुद्दा पटवून देण्या साठी दिली जाणारी उदाहरणे. ही आकलना साठी गरजेची असली तरी तसा फारसा उपयाेग या माहीतीचा नसताे. साधारणतः middle paragraphs are मध्ये ही माहीती असते.
४. परिणाम (implications) - मुख्य मुद्द्याचे परिणाम यात दिलेले असतात. साधारणतः शेवटच्या paragraph मध्ये ही माहीती असते. ही माहीती महत्वाची असते.
आता काेणताही passage वाचताना हे मुद्दे आेळखण्याचा प्रयत्न करावा.
सौजन्य : सौरभ जोशी ,मुख्याधिकारी
Join Channel
www.t.me/mpscguidance
No comments:
Post a Comment
तुमचे प्रश्न व अभिप्राय येथे लिहा